Δημοτικό Σχολείο Τσαριτσάνης

Λεύκωμα με την ιστορία του Α΄Δημοτικού Σχολείου Τσαριτσάνης

Την εποχή του διαφωτισμού (1700 - 1800) σε πολλές Κωμοπόλεις της Θεσσαλίας ιδρύθηκαν και λειτούργησαν σχολεία. Η εποχή αυτή ταυτίζεται με την προεπαναστατική περίοδο και σύμφωνα με τις απόψεις των μελετητών της Παλιγγενεσίας τα σχολεία που αναπτύχθηκαν την περίοδο εκείνη ήταν δημιουργήματα της πνευματικής προόδου και προετοίμαζαν τους Έλληνες για την μεγάλη Επανάσταση. Έτσι μπορούν να χαρακτηρισθούν μέσα στον Τουρκοκρατικό Μεσαιωνισμό «Σχολές του Γένους».

Το σταμάτημα του παιδομαζώματος και οι λίγες ελευθερίες, που αναγκάσθηκαν να δώσουν οι Τούρκοι, κυρίως στον εμπορικό τομέα, εξ αιτίας της ανικανότητας τους να φροντίσουν οι ίδιοι για την διακίνηση των αγαθών, βοήθησαν στην πνευματική ανάπτυξη των Κωμοπόλεων αυτών. Μερικές απ' αυτές αναπτύχθηκαν σε πολιτιστικά κέντρα υψηλής στάθμης και έδωσαν μεγάλη ώθηση στην καλλιέργεια των Γραμμάτων. Αυτές ήταν τα Τρίκαλα, η Ζαγορά και οι Μηλιές του Πηλίου, τα Αμπελάκια, η Τσαριτσάνη, ο Τύρναβος και η Κοζάνη. Η Τσαριτσάνη κατέχει ξεχωριστή θέση στην εποχή εκείνη με την Εμπορική, Βιοτεχνική και Πνευματική της ανάπτυξη και τη συμμετοχή της στους αγώνες του Έθνους για την απελευθέρωση. Τα σχολεία της με την επίδραση ορισμένων ευνοϊκών συνθηκών ξέφυγαν από το αρχικό στάδιο της Παιδείας και εξελίχθηκαν σε εκπαιδευτήρια υψηλότερης στάθμης.

Βασικοί συντελεστές αυτής της προόδου ήταν η μεγάλη εμπορική και βιοτεχνική ανάπτυξη της, μ' όλες τις ευνοϊκές επιπτώσεις του φαινόμενου στη διακίνηση των ιδεών και το πλαισίωμα των σχολείων της από φωτισμένους και μορφω-μένους δασκάλους, που υπήρξαν οι πρωτεργάτες του νεοελληνικού διαφωτισμού. Αφού ξεπέρασε γρήγορα το πρώτο στάδιο της ανάπτυξης της κατέλαβε σημαντική θέση ανάμεσα στα βιοτεχνικά κέντρα τής Θεσσαλίας. Η μεταξοκαλλιέργεια η επεξεργασία και η βαφή των νημάτων και η διοχέτευση τούς στις αγορές της Ευρώπης την έφερε γρήγορα σ' επαφή με το ευρωπαϊκό πνεύμα. Η ακμή της κατά την εποχή εκείνη φαίνεται από τα παλιά αρχοντικά, που τώρα έχουν σχεδόν όλα καταστραφεί και από τις εκκλησίες με τον πλούσιο διάκοσμο τους. Η συμβολή της Τσαριτσάνης στην προεπαναστατική παιδεία ήταν μεγάλη. Οι συναλλαγές της με τον ελεύθερο κόσμο βοήθησαν να έχει επίγνωση των αποτελεσμάτων της μόρφωσης. Γι' αυτό διατηρούσε τη Σχολή της σε ακμαία και ανθηρή κατάσταση και δεν υποχω¬ρούσε μπροστά σε κανένα εμπόδιο, όταν οι Τούρκοι για γνωστούς λόγους προέβαιναν στο κλείσιμο αυτής.
Το πρώτο σχολείο της Τσαριτσάνης ανεγέρθηκε το 1670 και άρχισε να λειτουργεί το 1690. Πρώτος δάσκαλος ήταν ο Τσαριτσανιώτης Νικόλαος Πεταλιάς, τον οποίο διαδέχθηκε ο επίσης Τσαριτσανιώτης Χρύσανθος Κουλούρης. Κατόπιν ο Αθανάσιος Θέμελης το 1725 ο Καστοριανός Σεβαστός Λεοντιάδης και μετά ο Τυρναβίτης Ιωάννης Δημητριάδης Πέζαρος. Πολύ νωρίς καλλιεργήθηκαν τα γράμματα στα σχολεία της Τσαριτσάνης που έγιναν αρτιότερα και δίδαξαν σ' αυτό ονομαστοί δάσκαλοι. Από τα μισά του 18ου αιώνα τα εκπαιδευτήρια πήραν καινούργια μορφή και αναδιάρθρωσαν τους παιδευτικούς τους τομείς. Ο πρώτος γνωστός δάσκαλος που δίδαξε στο σχολείο μέχρι το 1798 ήταν ο Κυριάκος Οικονόμου πατέρας του Κων/νου Οικονόμου. Το σχολείο γνώρισε μεγάλη ακμή επί Κων/νου Κούμα (1798 -1802} και ακόμη μεγαλύτερη επί Κων/νου Οικονόμου (1805-1807). Το πρώτο σχολείο της Τσαριτσάνης θεωρείται από τα πιο παλιά της Πατρίδας μας

Το Δημοτικό Σχολείο μαζί με το Σχολαρχείο και το Σχολείο Θηλέων λειτουργούσαν ως κοινοτικά. Η συντήρηση και η μισθοδοσία των διδασκάλων γίνονταν από την τότε σχολική εφορία "εξ ιδίας περιουσίας και εκ δωρεών" των κατοίκων της κοινότητας και των περιχώρων.
Το 6/θέσιο δημοτικό σχολείο αρχικά στεγάζονταν στο Κοινοτικό διδακτήριο κοντά στην κεντρική Πλατεία. Αργότερα στεγάσθηκε μαζί με το Σχολείο θηλαίων στην Οικονόμειο Σχολή η οποία είχε ανεγερθεί το 1909.Το έτος 1929 κτίστηκε αυτοτελές διδακτήριο του Α΄ Δημοτικού Σχολείου με έξοδα του κράτους και του Ταμείου Εκπαιδευτικής Πρόνοιας Τσαριτσάνης. Το διδακτήριο αυτό, πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς το 1943.Ανοικοδομήθηκε εκ νέου το έτος 1950 με δαπάνες προερχόμενες από έρανο του Βασιλέως Παύλου , στο ίδιο σχέδιο, γιατί δεν είχε καταστραφεί η τοιχοποιία. Δαπανήθηκαν για την ανέγερση του 1.150.000 δραχμές και μόνο οι 200.000 διατέθηκαν από το Κράτος. Οι υπόλοιπες από τα έσοδα του Ταμείου Εκπαιδευτικής Πρόνοιας Τσαριτσάνης. Το σχολείο είναι περιστοιχισμένο με ασβεστόκτιστο περίβολο και διαθέτει τον μεγαλύτερο αύλειο χώρο μεταξύ των σχολείων της περιοχής.